Een jaar trappen: avonturen, de mensen, de smurfen
Door: Richard van Dijke
Blijf op de hoogte en volg Richard
06 Juni 2014 | Nederland, Hellevoetsluis
Plots stond ik oog in oog met een vreemde beschaving. Bizarre wezens met een merkwaardige huidskleur en opzienbarende hoofddeksels staarden mij aan. Het is onwaarschijnlijk dat er een eerdere ontmoeting tussen de mens en dit buitenaards aandoende volk is geweest. Ik probeerde te communiceren en tot mijn stomme verbazing sprak dit volk mijn taal. Dit moet een hoogontwikkeld volk zijn dat misschien wel eeuwenlang mijn beschaving heeft bestudeerd. Na de eerste obligate vragen was er één vraag die me op de lippen brandde, een vraag waarop ik het antwoord móest weten, niet alleen voor mezelf, maar ook voor de wetenschap. De vraag zal vele andere vragen overbodig maken en een groot licht werpen op het mysterie waarmee ik hier geconfronteerd werd. Ik aarzelde, maar vond toch de kracht en de moed om de vraag te stellen. Ik ademde nog eens diep en toen… toen sprak ik de woorden: ‘Kunnen jullie door een waterkraan?’.
Het bovenstaande is een fragment dat opgetekend werd in het dagboek van de ontdekkingsreiziger Pierre Kartner die in het jaar 1977 in het Amazonegebied op het volk der Smurfen stuitte. Een samenvatting van deze confrontatie is voor het nageslacht vastgelegd op vinyl, zo ging dat in die dagen, en de eerste, legendarische vraag die wij horen op het krakende schijfje is: ‘Waar komen jullie toch vandaan?’. En DIE vraag, beste lezers, zou ik aan ú willen stellen. Want u bent plots met wel héél veel. Voorheen had ik een publiek van pakweg 350 trouwe lezers, maar als de huidige trend zich voortzet is de Kuip binnenkort te klein om u allen te herbergen. Nu is dat herbergen in de Kuip helemaal niet nodig, dus is er eigenlijk geen probleem, maar eigenaardig is het wel. Wat het curieuzer maakt is dat die nieuwe lezers ook massaal mijn verhaal ‘Een onberispelijke titel’ lezen, een verhaal dat ik een jaar geleden in Kroatië schreef. Voor de overige verhalen is geen interesse.
Ergens zitten nu reizigers sip naar hun pageviews te kijken. Niemand lijkt hun verhalen meer te lezen. In werkelijkheid worden hun kijkcijfers door een foutje in de programmatuur bij de mijne opgeteld, zoiets. Mocht ik het mis hebben dan zie ik een verklarende reactie van één der nieuwe lezers natuurlijk volgaarne tegemoet. En heet ik mijn nieuwe publiek van harte welkom.
Cock van der Palm zong het al, ruim twee decennia terug: “Wat gaan we doen vandaag?”. Wij gaan terugblikken. En daar gaan we ons ook toe beperken. Want het zal u vast opgevallen zijn dat ik in het afgelopen jaar op zijn zachtst gezegd wat uitvoerig ben geworden. Was ik bij mijn eerste verslagen na één A4-tje wel door mijn stof heen, nu lijkt vijf A4-tjes welhaast een minimum. In mijn vorige verslag heb ik zelfs voor één pagina aan regels geschrapt, omdat ik het wat te gortig vond worden. En dus laat ik het heden en de toekomst deze keer even voor wat het is. Wel kan ik vast vertellen dat mijn reis op 13 augustus hervat wordt. Ik zeg niet waar, want dan moet ik uitleggen waarom. En dat is bij mij al gauw weer een A4-tje.
Statistieken en lijstjes, daar ga ik mijn verhaal aan ophangen deze keer. Ik heb ontdekt dat je de fietser wel uit het kantoor krijgt, maar het kantoor niet uit de fietser. En dus administreerde ik onderweg mijn gegevens. De kilometers, de gereden tijd, de beklommen hoogtes. Ik was druk in de weer met spreadsheets, iedere keer als ik mij het stroomverbruik kon veroorloven. En anders ging het gewoon tijdelijk op papier. En daar bleef het niet bij. De lijstjesfreak in mij, ooit actief bij het samenstellen van muzikale rangordeningen, kwam weer tot leven. Er ontstonden allerlei ‘top tienen’, en die kunnen nu mooi als leidraad dienen.
Eerst wat statistieken. De teller is blijven steken bij 23931 km. Ik heb gedurende 1601 uur mijn fiets voortbewogen. Vergeleken met mijn werkzaam bestaan ben ik er op vooruitgegaan, ik heb mijn 40-urige werkweek ingeruild voor een 36-urige. Het aantal autokilometers woon-werkverkeer, dat in mijn geval met een jaarlijkse 18000 km aan de forse kant was, heb ik in dit fietsjaar ruimschoots overtroffen. Mijn fietstempo ging er gedurende de reis op vooruit, maar het grotendeels ontbreken van bergen op de tweede helft van mijn route vertroebelt de resultaten. Gemiddeld reed ik 15 km/u, met een fiets van 20 kg, 31 kg bagage, een paar kg voedsel en een wisselende hoeveelheid water.
Ik kende 234 volledige fietsdagen, 9 halve fietsdagen en op 122 dagen werd er niet of nauwelijks gefietst. Vooraf schatte ik in na iedere 6 fietsdagen een rustdag nodig te hebben. Het werd een rustdag na gemiddeld iedere 2 fietsdagen, veelal gedwongen door bureaucratie. Wachten op toestemming. Toch was ik sneller in Zuidoost-Azië dan verwacht, mede door het overgeslagen deel in West-China, maar ook zeker door een fors hoger dan geschat aantal kilometers per dag. 164 keer lag ik ’s nachts buiten, waarvan er 134 keer aangemerkt kunnen worden als wildkamperen en 30 keer stond ik op een camping of naast een hotel. Op mijn simpele nieuwe tentje, aangeschaft na het sneuvelen van mijn echte tent, ben ik toch nog 13 keer aangewezen geweest.
Dan de lijsten. Laat ik beginnen met de lijst der lijsten. Geen top 10 maar een top 20: een lijst met een beoordeling van landen, van meest naar minst favoriet. Ik was in 25 landen. In enkele landen (Nederland, België, Italië en Bosnië) fietste ik te kort voor een notering in de lijst, of fietste ik helemaal niet (Hongkong, strikt genomen onderdeel van China maar bestuurlijk autonoom).
1. Kirgizië
Het walhalla voor de wereldfietser. En voor ieder ander die zich graag in een machtige bergwereld begeeft.
2. Kazachstan
Het was maar een hoekje van dit enorme land dat ik bereisde, maar wat een avontuur was dit. De meeste fietsers zetten hier hun fiets op de trein of leggen hem achter in een pick-up truck. Onvoorstelbaar en doodzonde. Maar goed, mensen verschillen.
3. China
Wonderlijk vreemde wereld, totaal verschillend van welk land dan ook. Lelijkheid, lawaai en slechte wegen, maar de mensen, de hooglanden, het eten, de fysieke uitdagingen en de wonderlijke ervaringen maken dit alles meer dan goed.
4. Georgië
Bijzonder mooie trajecten, en bijzonder leuke verblijven in hostels.
5. Thailand
Spannende badplaatsen, snelle wegen, fraaie tempels en beelden, uitstekende voorzieningen. Thailand heeft het.
6. Vietnam
De vlakke kustroute na die slopende bergen in Noord-Laos, het spontane volk, het Phong Nha Ke Bang National Park en het Easy Tiger hostel, een week in Hoi An. Onverwacht aangenaam land.
7. Laos
Zware trajecten, slechte voorzieningen, uitputting. Maar zelden genoot ik zo van mijn isolement als in Luang Prabang, met een pul bier onder de palmbladeren, aan de Mekong, en in Vientiane, op dat houten terras van het aan koloniale tijden herinnerende Ban Lao restaurant. Bier, muziek, en simpelweg tot rust komen en genieten.
8. Azerbeidzjan
De echte waardering voor dit land kwam pas na een half jaar. De stijgende temperatuur, die lange hete weg naar Baku met links en rechts prairies en spoorlijnen, het verlangen naar de uitdaging in Kazachstan, het verblijf in Baku, wachtend op het moment dat ik de Kaspische Zee kon oversteken. Het drukt de herinnering aan de honderden hinderlijk schreeuwende wegarbeiders naar de achtergrond. Ik denk er met genoegen aan terug.
9. Maleisië
Mooie spots, goede wegen en voorzieningen, en een aangenaam verblijf in Melaka.
10. Turkije
Omhoog, omlaag, omhoog, omlaag. Geregeld saai, daar in centraal Turkije. Eerste dip. Maar ook fantastische snelle stukken, schitterende berggebieden en vriendelijke mensen.
11. Oostenrijk
Altijd mooi. Maar het kan veel mooier, en zonniger. In de zomer bijvoorbeeld.
12. Kroatië
Schitterende afdaling naar de kust, mooi zicht op de vele eilanden. Leuke avond op een camping in wording, aan een meer. Maar ook veel regen.
13. Montenegro
Lang was ik er niet, maar toch maakte dit bergstaatje indruk. De omgeving maar ook de mensen. Gratis op de camping, aangeboden fruit. Leuk.
14. Slovenië
Imponerende entree in een nationaal park, komend vanuit een hoekje van Italië. Leuke nacht op een camping. Eerste hostel in Ljubljana, veel contact met medereizigers.
15. Cambodja
Mooie ervaringen, met name de overnachtingen bij NGO’s en in een bamboehut. Maar wel steeds die donkere wolk van dreigende onveiligheid.
16. Duitsland
Mooi land, maar niet in april. Ik wilde vooral zo snel mogelijk zuidwaarts, naar de zon. Weg met die vorst en regen. Wel een voortreffelijk aanbod in supermarkten.
17. Griekenland
Leuk verblijf in Thessaloniki. Maar verder maakte Griekenland weinig indruk. Als je dit land op zijn mooist wilt zien moet je niet in mei over de hoofdwegen van Albanië naar Turkije fietsen. Zoek liever een leuk Grieks eiland op, in juli. Ofzo.
18. Indonesië
Indonesië pakt je bij je lurven en blijft je door elkaar schudden. Lachend blijft het land prikken met een wijsvinger in je borst: ‘Hello, misteeeeeeeer!’. Na een paar weken dacht ik: ‘Hou daarmee op’. Maar dat kon ik vergeten. Het land dreef me tot op de rand van de waanzin.
19. Albanië
Sterk vervuild, achtergebleven, Kaukasus-achtig landje in een anoniem hoekje van Europa. Curieuze nachten op een Nederlandse camping, met een ‘huurmoordenaar’ en ‘maffiabaas’ in een hostel en in mijn tent voor het hotel van een innemend pisventje. Beetje een domper, dit land.
20. Oezbekistan
Warme herinneringen aan hete dagen in het isolement van de steppe. En aan mijn kortstondige vriendschap met de kinderen van Üchqorgon. Maar ik draaide volledig door in de bewoonde gebieden. Het joelen, het fluiten, het toeteren, de vele fietsers die me opwachtten en traag voor mijn wielen gingen rijden; het maakte me woest. Ik heb kennisgemaakt met de allerzwartste kant van mezelf.
Werd de reis wat ik verwachtte? Nee. Het was, zoals ik eerder meldde, eenvoudiger dan verwacht; een echte crisis bleef uit, of het zou die moeilijke periode aan het eind moeten zijn. In het algemeen was het fietsend bestaan een heerlijk bestaan, en dat had ik alleen maar durven hopen. Maar ook in andere opzichten verschilde de reis van mijn voorstelling die ik ervan gemaakt had. Het was veel kouder en regenachtiger bij de start en ook Kroatië, Griekenland en Georgië kenden nogal eens een druilerige dag. Vooraf dacht ik dat ik het ging bezuren om in het midden van de zomer door de bloedhete steppe van Kazachstan en Oezbekistan te rijden. Maar het kon niet anders, ik kon er niet eerder of later zijn vanwege vorst in Europa resp. vorst in China. Maar het pakte verschrikkelijk goed uit. Het werd een uitdaging om door de hitte te fietsen. ‘Vijftig, vijftig, vijftig’, scandeerde ik toen de fietscomputer één maal 49 graden aangaf, als een voetbalfan die ‘Tien, tien, tien’ schreeuwt nadat zijn ploeg al in de twaalfde minuut de derde goal maakt. Natuurlijk was het een strijd, een strijd die niet altijd even aangenaam was, maar ik troostte me in de hitte met de gedachte dat ik later beloond ging worden. Fietsend door een prachtige jungle, liggend aan een Vietnamees strand met een inheemse schone, uitkijkend over een Thaise haven vol met bootjes en bedrijvigheid of struinend door een mangrove op een Maleisisch eiland. Maar Zuidoost-Azië was anders dan verwacht. Laos was geen vochtige, broeierige jungle, gonzend en zinderend, vol insecten en duisternis. Het was een asfaltweg met bestofte bomen en struiken aan de kant van de weg. Houten huizen en soms palmbomen, dat wel, maar daar waar ik reed was nauwelijks jungle. Daar had ik misschien het asfalt voor moeten verlaten, maar ik had geen wegenkaart en het asfalt was zwaar genoeg. En eilandjes, stranden, havens en drukke steegjes met bedrijvigheid heb ik niet veel gezien, want ik was voornamelijk aan het fietsen. Het was een keuze om vooral bezig te zijn met fietsen en dan is de consequentie dat de fantasieën die ik had er bij in schoten. Ik heb genoten van Zuidoost-Azië maar het was niet de beloning voor mijn inspanningen in de steppe. De beloning voor mijn inspanningen in de steppe waren de herinneringen aan mijn inspanningen in de steppe.
Lijst 2. Hoogtepunten.
1. Traject Baku (AZE) - Bukhara (OEZ)
Die fantastische boottocht met professor Paul en het jonge stel Janusch en Lilli, en vervolgens alleen die zinderende leegte in, en na het bewoonde traject Nukus - Khiva opníeuw. Meest geweldige ervaring.
2. Traject Chengdu - Luchun (CHI)
Onvoorstelbaar wat voor krachten er bovenkomen als je fietstocht een serieuze race wordt. De Laos Challenge 2013, ik weet nu wat ik kan.
3. Pattaya (THA)
Vriendschap.
Lijst 3. Beste voorzieningen voor de low budget fietser.
1. Indonesië
Volg de hoofdroutes, en de vestigingen van de supermarktketens Alfamart en Indomaret zijn nooit ver weg. Kaas, chips, mayonaise, koffie en koude cola, het is er allemaal en dat niet alleen, het is er ook zo heerlijk goedkoop. Veel accommodatie in dit land, niet altijd even schoon en fris, maar daar is de prijs ook naar. Maar ook de betere hotels hebben soms mooie aanbiedingen. En een uitgebreid ontbijtbuffet. Dat kan een fietser wel gebruiken.
2. Thailand
De supermarktketen 7 Eleven zij geprezen. Rijk gesorteerd en men warmt zelfs maaltijden voor je op. Lunchen met nasi (goreng) en ijskoude cola. Toch werd ik van het assortiment in Indonesië net iets vrolijker. Accommodatie in orde, maar minder frequent op de route.
3. China
In China lag ik bijna alleen maar buiten, dus kan ik niet oordelen over de accommodatie. Om koude dranken geeft men niet veel, maar wel was ik zeer verrast door het verkrijgbare lichtgewicht ‘outdoorvoedsel’. En zo goedkoop! Na het verlaten van China was ik toch altijd weer erg blij als ik onverwacht op een Chinese supermarkt stuitte, vooral na ‘hongerzone’ Laos.
Low budget. Een belangrijk begrip op deze reis, vanuit de gedachte dat hoe goedkoper ik uit was, des te langer ik zou kunnen blijven fietsen. Ik ging daar vrij ver in, maar niet extreem ver. Gingen anderen voor drie euro uit eten? Dan at ik liever voor twee euro uit blik. Maar in Thailand had ik vaker een dak boven mijn hoofd dan strikt noodzakelijk was. Ik had vaker water kunnen drinken in plaats van limonade. Het zijn zomaar wat voorbeelden. Opvallend was dat ik in ieder land ongeveer evenveel kwijt was. Indonesië en China waren spotgoedkoop, maar in Indonesië kon ik vanaf een zeker moment niet meer wildkamperen en dat betekende iedere dag betaalde accommodatie. China bracht extra vliegkosten met zich mee. Over het algemeen gold dat daar waar de levensmiddelen duur waren, ik gratis kon slapen, en daar waar ik niet kon wildkamperen de levensmiddelen of maaltijden weer goedkoop waren. Aan eten, onderdak en kleine aankopen was ik gemiddeld 12,39 euro per dag kwijt, aan vervanging van uitrusting, visa en vliegkosten 7,14 euro. In Nederland deed ik weer goedkoper boodschappen dan onderweg, grote verpakkingen en B-merken maakten dit mogelijk, maar vanwege de grotere porties eten was ik weer even duur uit.
Statistisch gegeven: Goedkoopste betaalde overnachting
- Maju jaya hotel (Tanah Merah, MAL) 2,24 euro.
En nog best acceptabel ook. Prima bed, wi-fi in de gang. Goedkoper nog dan de goedkoopste, door een Nederlands gezin beheerde camping (Camping Albania, Barbullush, ALB) waar ik 2,50 betaalde.
Statistisch gegeven: Duurste overnachting
- Yesinn@Causeway Bay, (Hongkong, HGK) 29,00 euro.
Foutje in de regie. ‘We boeken een paar nachten, wordt het te duur dan verkassen we’, zo spraken Frédéric en ik af. Maar we konden redelijkerwijs geen kant meer op met die ingepakte fietsen op het hoofdeiland van Hongkong. En dus betaalden we ons, naar low budget begrippen, blauw tijdens het Mid Autumn Festival.
Lijst 4. Grootste afstand op één dag.
1. 12/06/2013 Akcakale - Arhavi (TUR) 189,41 km
Zoeven langs de Zwarte Zee.
2. 15/03/2014 Probollingo - Gilimanuk (IND) 187,42 km
Ontsnapping aan Java.
3. 09/01/2014 Chumphon - Surat Thani (THA) 181,60 km
Formidabele wegen in Thailand.
Lijst 5. Meeste fietsuren op één dag.
1. 04/04/2013 Strijbeekse Heide - Bemelen (NED) 11u18m04s
Dag 2. Ik had er zin in.
2. 12/10/2013 Dongchuan - Songmin (CHI) 10u41m29s
Langste dag van de Laos Challenge 2013.
3. 15/03/2014 Probollingo - Gilimanuk (IND) 10u35m13s
Ontsnapping aan Java.
Lijst 6. Langste ononderbroken fietsperiode (minimaal 3,5 fietsuren p/d).
1. Chengdu (CHI) - Luchun (CHI) 12 dagen (118,87 fietsuren)
De Laos Challenge 2013.
2. Hellevoetsluis (NED) - Zell am Ziller (OOS) 12 dagen (96,05 fietsuren)
Een goed begin…
3. Aktau (KAZ) - Khiva (OEZ) 12 dagen (89,93 fietsuren)
Tocht der tochten.
Lijst 7. Langste ononderbroken wildkamperiode (hé, een taalgrap).
1. Bishkek - Bishkek (KIR) 12 nachten
‘Tour de Kirgizië’, rond het meer Yssyk-Kul.
2. Chengdu - Luchun (CHI) 12 nachten
Laos Challenge 2013.
3. Xining - Chengdu (CHI) 11 nachten
Herstart van de reis in China.
Lijst 8. Meeste hoogtemeters op één dag (structurele vastlegging m.i.v. Azerbeidzjan)
1. 07/10/2013 Baiyangxiang - Baiyangxiang (+70km) (CHI) 2202 meter
2. 16/10/2013 Yuanyang (+15km) - Luchun (+5km) (CHI) 1905 meter
3. 10/10/2013 Yanlianbu - Ningnan (+10km) (CHI) 1829 meter
Lijst 9. De lijst die in mijn stamkroeg met een mengeling van diep respect en afgrijzen ontvangen gaat worden: de langste alcoholvrije periode.
1. Chengdu (CHI) - Luang Prabang (LAO) 20 dagen
Laos Challenge 2013 en het aansluitende traject naar de bewoonde wereld.
2. Baku (AZE) - Khiva (OEZ) 17 dagen
Tocht der tochten.
3. Hongkong (HGK) - Chengdu (CHI) 16 dagen
Herstart van de reis in China.
Lijst 10. Grootste betreurenswaardigheden.
1. Het niet doorgaan van de allergrootste uitdaging: het doorkruisen van het lege noordwesten van China.
2. Negeren van het tijdens mijn voorbereidingen in een burgeroorlog verkerendeTadzjikistan. Het land was weer veilig in augustus 2013 en ik had een nare ‘polderroute’ in Oezbekistan kunnen inruilen voor een tocht door de machtige, imponerende bergwereld van Tadzjikistan.
Lijst 11. Leukste hostels.
1. Easy Tiger hostel (Son Trach, nabij Phong Nha Ke Bang National Park, VIE)
De bijzonder sociale en geïnteresseerde Australische manager Michael, het leuke personeel, de muziek, de borden patat met mayonaise, de medereizigers, het bier. Easy Tiger, u heeft gewonnen.
2. Interhouse Bishkek (Bishkek, KIR)
In april 2014 kwam ik thuis, maar in augustus 2013 kwam ik ook al eens thuis, in Interhouse Bishkek. Huiselijke sfeer, keuken, veel koffie, terras, reizigers met verhalen. In totaal 11 dagen. Topadres.
3. Hostel Batumi Globus (Batumi, GEO)
Keuken, groot terras, een wasmachine en een wilde mengeling van nationaliteiten en reizigerstypen. Een fietser uit Ierland, een backpacker uit Frankrijk, Turken die een weekendje overkwamen, Russen, locals. We waren in wodkaland, en daar proostten we op.
Turken, Russen, locals…. tijd voor de mensen die ik trof op mijn route. Waar ik me enorm van bewust ben geworden is waar ik vandaan kom. Dat zag ik aan de mensen waar ik het goed mee kon vinden. Blijkbaar is er zoiets als regionale aantrekkingskracht, want ik sprak honderduit met Belgen, Duitsers, Fransen en Zwitsers. Feitelijk strekt het gebied zich nog verder uit want ook Polen en Spanjaarden kwamen als magneten op me af. Blijkbaar hebben we iets gemeenschappelijks, iets dat ontbreekt in de contacten met bijvoorbeeld Amerikanen. Daar moet eerst een muur geslecht worden, ook al zijn ze nog zo bereidwillig contact te maken. In mijn beleving lagen Europese grenzen anders dan ik vooraf had kunnen vermoeden. Zweden bijvoorbeeld lijken veel meer gemeen te hebben met Amerikanen dan met ons. Heel wat Zweden heb ik aanvankelijk aangezien voor Amerikaan.
Tot zover mijn korte culturele analyse. Nu de mensen zelf. Een selectie van bijzondere mensen die ik op deze reis voor het eerst heb leren kennen. De fotoruimte reserveer ik dit maal voor hen.
1. Frédéric, rode draad in mijn verhaal. Heeft zijn eindstation gevonden, ik fiets nog even verder.
2. Ogi (rechts), de Canadees-Servische gast en gids in Thessaloniki. Sociaal wonder. Duizendpoot.
3. Pretletter Elena. Ontmoet in Batumi. Het was iets met wodka. En ik verzoop in haar ogen. Ze keerde nadien menigmaal terug in dag- en nachtelijke dromen.
4. De zwervende professor Paul. De verteller. Onderhield mij en anderen op vrachtschip de ‘Karabakh’, op de Kaspische zee. Samen maakten we onze entree in de curieuze oliebuizensovjetwereld van Kazachstan, na een nacht waken in de haven.
5. De kinderen van Üchqorgon, Oezbekistan. Ik mocht in hun weiland slapen, bij hun koetjes. Even had ik geen ruzie meer met dit land.
6. Peter uit Duitsland, kamergenoot in Azerbeidzjan, onverwacht opnieuw ontmoet in Laos. Hartelijk en humoristisch. Met teddybeer.
7. Cathérine, zielsverwant in het Easy Tiger Hostel, Son Trach, Vietnam. Mooie gesprekken.
8. Michael, de bijzonder sociale Australische manager van het Easy Tiger Hostel.
9. En tot slot, als symbool voor de diverse spontane ontmoetingen met fietsers onderweg, wil ik Christel en Robin (http://vandijkonbike.blogspot.nl/ ) nog vermelden. Ik reed Kirgizië in, zij reden eruit, Oezbekistan in. ‘Arme drommels’, dacht ik nog, maar later dacht ik: ‘Zij gaan zich vast wel vermaken daar’. En dat deden ze. Fietsers verschillen. Gelukkig maar.
Welnu, beste lezers, mijn verhaal is inmiddels toch alweer even lang als de voorgaande verhalen. Vandaar dat ik het bijna niet durf te zeggen. Bijna.
(U mag eerst koffie halen)
MEER LEZEN? Op Manu’s site is een interview met mij geplaatst:
http://my1stimpressions.com/2014/05/22/cycling-across-the-world-with-richard/
Over pakweg zes weken neem ik mijn ervaringen op weg naar mijn vertrek eens onder de loep. Tegen die tijd zullen ook mijn reisplannen wel redelijk uitgekristalliseerd zijn. Voor nu trek ik mij terug in mijn winkeltje. You look my shop? Very cheap. Door een aankoop kunt u mooi het vervolg van mijn reis sponsoren. De Suske en Wiske’s zijn 35 jaar geleden al door mij gesigneerd. Is dat niet geweldig?
http://www.marktplaats.nl/verkopers/10282351.html
Het bovenstaande is een fragment dat opgetekend werd in het dagboek van de ontdekkingsreiziger Pierre Kartner die in het jaar 1977 in het Amazonegebied op het volk der Smurfen stuitte. Een samenvatting van deze confrontatie is voor het nageslacht vastgelegd op vinyl, zo ging dat in die dagen, en de eerste, legendarische vraag die wij horen op het krakende schijfje is: ‘Waar komen jullie toch vandaan?’. En DIE vraag, beste lezers, zou ik aan ú willen stellen. Want u bent plots met wel héél veel. Voorheen had ik een publiek van pakweg 350 trouwe lezers, maar als de huidige trend zich voortzet is de Kuip binnenkort te klein om u allen te herbergen. Nu is dat herbergen in de Kuip helemaal niet nodig, dus is er eigenlijk geen probleem, maar eigenaardig is het wel. Wat het curieuzer maakt is dat die nieuwe lezers ook massaal mijn verhaal ‘Een onberispelijke titel’ lezen, een verhaal dat ik een jaar geleden in Kroatië schreef. Voor de overige verhalen is geen interesse.
Ergens zitten nu reizigers sip naar hun pageviews te kijken. Niemand lijkt hun verhalen meer te lezen. In werkelijkheid worden hun kijkcijfers door een foutje in de programmatuur bij de mijne opgeteld, zoiets. Mocht ik het mis hebben dan zie ik een verklarende reactie van één der nieuwe lezers natuurlijk volgaarne tegemoet. En heet ik mijn nieuwe publiek van harte welkom.
Cock van der Palm zong het al, ruim twee decennia terug: “Wat gaan we doen vandaag?”. Wij gaan terugblikken. En daar gaan we ons ook toe beperken. Want het zal u vast opgevallen zijn dat ik in het afgelopen jaar op zijn zachtst gezegd wat uitvoerig ben geworden. Was ik bij mijn eerste verslagen na één A4-tje wel door mijn stof heen, nu lijkt vijf A4-tjes welhaast een minimum. In mijn vorige verslag heb ik zelfs voor één pagina aan regels geschrapt, omdat ik het wat te gortig vond worden. En dus laat ik het heden en de toekomst deze keer even voor wat het is. Wel kan ik vast vertellen dat mijn reis op 13 augustus hervat wordt. Ik zeg niet waar, want dan moet ik uitleggen waarom. En dat is bij mij al gauw weer een A4-tje.
Statistieken en lijstjes, daar ga ik mijn verhaal aan ophangen deze keer. Ik heb ontdekt dat je de fietser wel uit het kantoor krijgt, maar het kantoor niet uit de fietser. En dus administreerde ik onderweg mijn gegevens. De kilometers, de gereden tijd, de beklommen hoogtes. Ik was druk in de weer met spreadsheets, iedere keer als ik mij het stroomverbruik kon veroorloven. En anders ging het gewoon tijdelijk op papier. En daar bleef het niet bij. De lijstjesfreak in mij, ooit actief bij het samenstellen van muzikale rangordeningen, kwam weer tot leven. Er ontstonden allerlei ‘top tienen’, en die kunnen nu mooi als leidraad dienen.
Eerst wat statistieken. De teller is blijven steken bij 23931 km. Ik heb gedurende 1601 uur mijn fiets voortbewogen. Vergeleken met mijn werkzaam bestaan ben ik er op vooruitgegaan, ik heb mijn 40-urige werkweek ingeruild voor een 36-urige. Het aantal autokilometers woon-werkverkeer, dat in mijn geval met een jaarlijkse 18000 km aan de forse kant was, heb ik in dit fietsjaar ruimschoots overtroffen. Mijn fietstempo ging er gedurende de reis op vooruit, maar het grotendeels ontbreken van bergen op de tweede helft van mijn route vertroebelt de resultaten. Gemiddeld reed ik 15 km/u, met een fiets van 20 kg, 31 kg bagage, een paar kg voedsel en een wisselende hoeveelheid water.
Ik kende 234 volledige fietsdagen, 9 halve fietsdagen en op 122 dagen werd er niet of nauwelijks gefietst. Vooraf schatte ik in na iedere 6 fietsdagen een rustdag nodig te hebben. Het werd een rustdag na gemiddeld iedere 2 fietsdagen, veelal gedwongen door bureaucratie. Wachten op toestemming. Toch was ik sneller in Zuidoost-Azië dan verwacht, mede door het overgeslagen deel in West-China, maar ook zeker door een fors hoger dan geschat aantal kilometers per dag. 164 keer lag ik ’s nachts buiten, waarvan er 134 keer aangemerkt kunnen worden als wildkamperen en 30 keer stond ik op een camping of naast een hotel. Op mijn simpele nieuwe tentje, aangeschaft na het sneuvelen van mijn echte tent, ben ik toch nog 13 keer aangewezen geweest.
Dan de lijsten. Laat ik beginnen met de lijst der lijsten. Geen top 10 maar een top 20: een lijst met een beoordeling van landen, van meest naar minst favoriet. Ik was in 25 landen. In enkele landen (Nederland, België, Italië en Bosnië) fietste ik te kort voor een notering in de lijst, of fietste ik helemaal niet (Hongkong, strikt genomen onderdeel van China maar bestuurlijk autonoom).
1. Kirgizië
Het walhalla voor de wereldfietser. En voor ieder ander die zich graag in een machtige bergwereld begeeft.
2. Kazachstan
Het was maar een hoekje van dit enorme land dat ik bereisde, maar wat een avontuur was dit. De meeste fietsers zetten hier hun fiets op de trein of leggen hem achter in een pick-up truck. Onvoorstelbaar en doodzonde. Maar goed, mensen verschillen.
3. China
Wonderlijk vreemde wereld, totaal verschillend van welk land dan ook. Lelijkheid, lawaai en slechte wegen, maar de mensen, de hooglanden, het eten, de fysieke uitdagingen en de wonderlijke ervaringen maken dit alles meer dan goed.
4. Georgië
Bijzonder mooie trajecten, en bijzonder leuke verblijven in hostels.
5. Thailand
Spannende badplaatsen, snelle wegen, fraaie tempels en beelden, uitstekende voorzieningen. Thailand heeft het.
6. Vietnam
De vlakke kustroute na die slopende bergen in Noord-Laos, het spontane volk, het Phong Nha Ke Bang National Park en het Easy Tiger hostel, een week in Hoi An. Onverwacht aangenaam land.
7. Laos
Zware trajecten, slechte voorzieningen, uitputting. Maar zelden genoot ik zo van mijn isolement als in Luang Prabang, met een pul bier onder de palmbladeren, aan de Mekong, en in Vientiane, op dat houten terras van het aan koloniale tijden herinnerende Ban Lao restaurant. Bier, muziek, en simpelweg tot rust komen en genieten.
8. Azerbeidzjan
De echte waardering voor dit land kwam pas na een half jaar. De stijgende temperatuur, die lange hete weg naar Baku met links en rechts prairies en spoorlijnen, het verlangen naar de uitdaging in Kazachstan, het verblijf in Baku, wachtend op het moment dat ik de Kaspische Zee kon oversteken. Het drukt de herinnering aan de honderden hinderlijk schreeuwende wegarbeiders naar de achtergrond. Ik denk er met genoegen aan terug.
9. Maleisië
Mooie spots, goede wegen en voorzieningen, en een aangenaam verblijf in Melaka.
10. Turkije
Omhoog, omlaag, omhoog, omlaag. Geregeld saai, daar in centraal Turkije. Eerste dip. Maar ook fantastische snelle stukken, schitterende berggebieden en vriendelijke mensen.
11. Oostenrijk
Altijd mooi. Maar het kan veel mooier, en zonniger. In de zomer bijvoorbeeld.
12. Kroatië
Schitterende afdaling naar de kust, mooi zicht op de vele eilanden. Leuke avond op een camping in wording, aan een meer. Maar ook veel regen.
13. Montenegro
Lang was ik er niet, maar toch maakte dit bergstaatje indruk. De omgeving maar ook de mensen. Gratis op de camping, aangeboden fruit. Leuk.
14. Slovenië
Imponerende entree in een nationaal park, komend vanuit een hoekje van Italië. Leuke nacht op een camping. Eerste hostel in Ljubljana, veel contact met medereizigers.
15. Cambodja
Mooie ervaringen, met name de overnachtingen bij NGO’s en in een bamboehut. Maar wel steeds die donkere wolk van dreigende onveiligheid.
16. Duitsland
Mooi land, maar niet in april. Ik wilde vooral zo snel mogelijk zuidwaarts, naar de zon. Weg met die vorst en regen. Wel een voortreffelijk aanbod in supermarkten.
17. Griekenland
Leuk verblijf in Thessaloniki. Maar verder maakte Griekenland weinig indruk. Als je dit land op zijn mooist wilt zien moet je niet in mei over de hoofdwegen van Albanië naar Turkije fietsen. Zoek liever een leuk Grieks eiland op, in juli. Ofzo.
18. Indonesië
Indonesië pakt je bij je lurven en blijft je door elkaar schudden. Lachend blijft het land prikken met een wijsvinger in je borst: ‘Hello, misteeeeeeeer!’. Na een paar weken dacht ik: ‘Hou daarmee op’. Maar dat kon ik vergeten. Het land dreef me tot op de rand van de waanzin.
19. Albanië
Sterk vervuild, achtergebleven, Kaukasus-achtig landje in een anoniem hoekje van Europa. Curieuze nachten op een Nederlandse camping, met een ‘huurmoordenaar’ en ‘maffiabaas’ in een hostel en in mijn tent voor het hotel van een innemend pisventje. Beetje een domper, dit land.
20. Oezbekistan
Warme herinneringen aan hete dagen in het isolement van de steppe. En aan mijn kortstondige vriendschap met de kinderen van Üchqorgon. Maar ik draaide volledig door in de bewoonde gebieden. Het joelen, het fluiten, het toeteren, de vele fietsers die me opwachtten en traag voor mijn wielen gingen rijden; het maakte me woest. Ik heb kennisgemaakt met de allerzwartste kant van mezelf.
Werd de reis wat ik verwachtte? Nee. Het was, zoals ik eerder meldde, eenvoudiger dan verwacht; een echte crisis bleef uit, of het zou die moeilijke periode aan het eind moeten zijn. In het algemeen was het fietsend bestaan een heerlijk bestaan, en dat had ik alleen maar durven hopen. Maar ook in andere opzichten verschilde de reis van mijn voorstelling die ik ervan gemaakt had. Het was veel kouder en regenachtiger bij de start en ook Kroatië, Griekenland en Georgië kenden nogal eens een druilerige dag. Vooraf dacht ik dat ik het ging bezuren om in het midden van de zomer door de bloedhete steppe van Kazachstan en Oezbekistan te rijden. Maar het kon niet anders, ik kon er niet eerder of later zijn vanwege vorst in Europa resp. vorst in China. Maar het pakte verschrikkelijk goed uit. Het werd een uitdaging om door de hitte te fietsen. ‘Vijftig, vijftig, vijftig’, scandeerde ik toen de fietscomputer één maal 49 graden aangaf, als een voetbalfan die ‘Tien, tien, tien’ schreeuwt nadat zijn ploeg al in de twaalfde minuut de derde goal maakt. Natuurlijk was het een strijd, een strijd die niet altijd even aangenaam was, maar ik troostte me in de hitte met de gedachte dat ik later beloond ging worden. Fietsend door een prachtige jungle, liggend aan een Vietnamees strand met een inheemse schone, uitkijkend over een Thaise haven vol met bootjes en bedrijvigheid of struinend door een mangrove op een Maleisisch eiland. Maar Zuidoost-Azië was anders dan verwacht. Laos was geen vochtige, broeierige jungle, gonzend en zinderend, vol insecten en duisternis. Het was een asfaltweg met bestofte bomen en struiken aan de kant van de weg. Houten huizen en soms palmbomen, dat wel, maar daar waar ik reed was nauwelijks jungle. Daar had ik misschien het asfalt voor moeten verlaten, maar ik had geen wegenkaart en het asfalt was zwaar genoeg. En eilandjes, stranden, havens en drukke steegjes met bedrijvigheid heb ik niet veel gezien, want ik was voornamelijk aan het fietsen. Het was een keuze om vooral bezig te zijn met fietsen en dan is de consequentie dat de fantasieën die ik had er bij in schoten. Ik heb genoten van Zuidoost-Azië maar het was niet de beloning voor mijn inspanningen in de steppe. De beloning voor mijn inspanningen in de steppe waren de herinneringen aan mijn inspanningen in de steppe.
Lijst 2. Hoogtepunten.
1. Traject Baku (AZE) - Bukhara (OEZ)
Die fantastische boottocht met professor Paul en het jonge stel Janusch en Lilli, en vervolgens alleen die zinderende leegte in, en na het bewoonde traject Nukus - Khiva opníeuw. Meest geweldige ervaring.
2. Traject Chengdu - Luchun (CHI)
Onvoorstelbaar wat voor krachten er bovenkomen als je fietstocht een serieuze race wordt. De Laos Challenge 2013, ik weet nu wat ik kan.
3. Pattaya (THA)
Vriendschap.
Lijst 3. Beste voorzieningen voor de low budget fietser.
1. Indonesië
Volg de hoofdroutes, en de vestigingen van de supermarktketens Alfamart en Indomaret zijn nooit ver weg. Kaas, chips, mayonaise, koffie en koude cola, het is er allemaal en dat niet alleen, het is er ook zo heerlijk goedkoop. Veel accommodatie in dit land, niet altijd even schoon en fris, maar daar is de prijs ook naar. Maar ook de betere hotels hebben soms mooie aanbiedingen. En een uitgebreid ontbijtbuffet. Dat kan een fietser wel gebruiken.
2. Thailand
De supermarktketen 7 Eleven zij geprezen. Rijk gesorteerd en men warmt zelfs maaltijden voor je op. Lunchen met nasi (goreng) en ijskoude cola. Toch werd ik van het assortiment in Indonesië net iets vrolijker. Accommodatie in orde, maar minder frequent op de route.
3. China
In China lag ik bijna alleen maar buiten, dus kan ik niet oordelen over de accommodatie. Om koude dranken geeft men niet veel, maar wel was ik zeer verrast door het verkrijgbare lichtgewicht ‘outdoorvoedsel’. En zo goedkoop! Na het verlaten van China was ik toch altijd weer erg blij als ik onverwacht op een Chinese supermarkt stuitte, vooral na ‘hongerzone’ Laos.
Low budget. Een belangrijk begrip op deze reis, vanuit de gedachte dat hoe goedkoper ik uit was, des te langer ik zou kunnen blijven fietsen. Ik ging daar vrij ver in, maar niet extreem ver. Gingen anderen voor drie euro uit eten? Dan at ik liever voor twee euro uit blik. Maar in Thailand had ik vaker een dak boven mijn hoofd dan strikt noodzakelijk was. Ik had vaker water kunnen drinken in plaats van limonade. Het zijn zomaar wat voorbeelden. Opvallend was dat ik in ieder land ongeveer evenveel kwijt was. Indonesië en China waren spotgoedkoop, maar in Indonesië kon ik vanaf een zeker moment niet meer wildkamperen en dat betekende iedere dag betaalde accommodatie. China bracht extra vliegkosten met zich mee. Over het algemeen gold dat daar waar de levensmiddelen duur waren, ik gratis kon slapen, en daar waar ik niet kon wildkamperen de levensmiddelen of maaltijden weer goedkoop waren. Aan eten, onderdak en kleine aankopen was ik gemiddeld 12,39 euro per dag kwijt, aan vervanging van uitrusting, visa en vliegkosten 7,14 euro. In Nederland deed ik weer goedkoper boodschappen dan onderweg, grote verpakkingen en B-merken maakten dit mogelijk, maar vanwege de grotere porties eten was ik weer even duur uit.
Statistisch gegeven: Goedkoopste betaalde overnachting
- Maju jaya hotel (Tanah Merah, MAL) 2,24 euro.
En nog best acceptabel ook. Prima bed, wi-fi in de gang. Goedkoper nog dan de goedkoopste, door een Nederlands gezin beheerde camping (Camping Albania, Barbullush, ALB) waar ik 2,50 betaalde.
Statistisch gegeven: Duurste overnachting
- Yesinn@Causeway Bay, (Hongkong, HGK) 29,00 euro.
Foutje in de regie. ‘We boeken een paar nachten, wordt het te duur dan verkassen we’, zo spraken Frédéric en ik af. Maar we konden redelijkerwijs geen kant meer op met die ingepakte fietsen op het hoofdeiland van Hongkong. En dus betaalden we ons, naar low budget begrippen, blauw tijdens het Mid Autumn Festival.
Lijst 4. Grootste afstand op één dag.
1. 12/06/2013 Akcakale - Arhavi (TUR) 189,41 km
Zoeven langs de Zwarte Zee.
2. 15/03/2014 Probollingo - Gilimanuk (IND) 187,42 km
Ontsnapping aan Java.
3. 09/01/2014 Chumphon - Surat Thani (THA) 181,60 km
Formidabele wegen in Thailand.
Lijst 5. Meeste fietsuren op één dag.
1. 04/04/2013 Strijbeekse Heide - Bemelen (NED) 11u18m04s
Dag 2. Ik had er zin in.
2. 12/10/2013 Dongchuan - Songmin (CHI) 10u41m29s
Langste dag van de Laos Challenge 2013.
3. 15/03/2014 Probollingo - Gilimanuk (IND) 10u35m13s
Ontsnapping aan Java.
Lijst 6. Langste ononderbroken fietsperiode (minimaal 3,5 fietsuren p/d).
1. Chengdu (CHI) - Luchun (CHI) 12 dagen (118,87 fietsuren)
De Laos Challenge 2013.
2. Hellevoetsluis (NED) - Zell am Ziller (OOS) 12 dagen (96,05 fietsuren)
Een goed begin…
3. Aktau (KAZ) - Khiva (OEZ) 12 dagen (89,93 fietsuren)
Tocht der tochten.
Lijst 7. Langste ononderbroken wildkamperiode (hé, een taalgrap).
1. Bishkek - Bishkek (KIR) 12 nachten
‘Tour de Kirgizië’, rond het meer Yssyk-Kul.
2. Chengdu - Luchun (CHI) 12 nachten
Laos Challenge 2013.
3. Xining - Chengdu (CHI) 11 nachten
Herstart van de reis in China.
Lijst 8. Meeste hoogtemeters op één dag (structurele vastlegging m.i.v. Azerbeidzjan)
1. 07/10/2013 Baiyangxiang - Baiyangxiang (+70km) (CHI) 2202 meter
2. 16/10/2013 Yuanyang (+15km) - Luchun (+5km) (CHI) 1905 meter
3. 10/10/2013 Yanlianbu - Ningnan (+10km) (CHI) 1829 meter
Lijst 9. De lijst die in mijn stamkroeg met een mengeling van diep respect en afgrijzen ontvangen gaat worden: de langste alcoholvrije periode.
1. Chengdu (CHI) - Luang Prabang (LAO) 20 dagen
Laos Challenge 2013 en het aansluitende traject naar de bewoonde wereld.
2. Baku (AZE) - Khiva (OEZ) 17 dagen
Tocht der tochten.
3. Hongkong (HGK) - Chengdu (CHI) 16 dagen
Herstart van de reis in China.
Lijst 10. Grootste betreurenswaardigheden.
1. Het niet doorgaan van de allergrootste uitdaging: het doorkruisen van het lege noordwesten van China.
2. Negeren van het tijdens mijn voorbereidingen in een burgeroorlog verkerendeTadzjikistan. Het land was weer veilig in augustus 2013 en ik had een nare ‘polderroute’ in Oezbekistan kunnen inruilen voor een tocht door de machtige, imponerende bergwereld van Tadzjikistan.
Lijst 11. Leukste hostels.
1. Easy Tiger hostel (Son Trach, nabij Phong Nha Ke Bang National Park, VIE)
De bijzonder sociale en geïnteresseerde Australische manager Michael, het leuke personeel, de muziek, de borden patat met mayonaise, de medereizigers, het bier. Easy Tiger, u heeft gewonnen.
2. Interhouse Bishkek (Bishkek, KIR)
In april 2014 kwam ik thuis, maar in augustus 2013 kwam ik ook al eens thuis, in Interhouse Bishkek. Huiselijke sfeer, keuken, veel koffie, terras, reizigers met verhalen. In totaal 11 dagen. Topadres.
3. Hostel Batumi Globus (Batumi, GEO)
Keuken, groot terras, een wasmachine en een wilde mengeling van nationaliteiten en reizigerstypen. Een fietser uit Ierland, een backpacker uit Frankrijk, Turken die een weekendje overkwamen, Russen, locals. We waren in wodkaland, en daar proostten we op.
Turken, Russen, locals…. tijd voor de mensen die ik trof op mijn route. Waar ik me enorm van bewust ben geworden is waar ik vandaan kom. Dat zag ik aan de mensen waar ik het goed mee kon vinden. Blijkbaar is er zoiets als regionale aantrekkingskracht, want ik sprak honderduit met Belgen, Duitsers, Fransen en Zwitsers. Feitelijk strekt het gebied zich nog verder uit want ook Polen en Spanjaarden kwamen als magneten op me af. Blijkbaar hebben we iets gemeenschappelijks, iets dat ontbreekt in de contacten met bijvoorbeeld Amerikanen. Daar moet eerst een muur geslecht worden, ook al zijn ze nog zo bereidwillig contact te maken. In mijn beleving lagen Europese grenzen anders dan ik vooraf had kunnen vermoeden. Zweden bijvoorbeeld lijken veel meer gemeen te hebben met Amerikanen dan met ons. Heel wat Zweden heb ik aanvankelijk aangezien voor Amerikaan.
Tot zover mijn korte culturele analyse. Nu de mensen zelf. Een selectie van bijzondere mensen die ik op deze reis voor het eerst heb leren kennen. De fotoruimte reserveer ik dit maal voor hen.
1. Frédéric, rode draad in mijn verhaal. Heeft zijn eindstation gevonden, ik fiets nog even verder.
2. Ogi (rechts), de Canadees-Servische gast en gids in Thessaloniki. Sociaal wonder. Duizendpoot.
3. Pretletter Elena. Ontmoet in Batumi. Het was iets met wodka. En ik verzoop in haar ogen. Ze keerde nadien menigmaal terug in dag- en nachtelijke dromen.
4. De zwervende professor Paul. De verteller. Onderhield mij en anderen op vrachtschip de ‘Karabakh’, op de Kaspische zee. Samen maakten we onze entree in de curieuze oliebuizensovjetwereld van Kazachstan, na een nacht waken in de haven.
5. De kinderen van Üchqorgon, Oezbekistan. Ik mocht in hun weiland slapen, bij hun koetjes. Even had ik geen ruzie meer met dit land.
6. Peter uit Duitsland, kamergenoot in Azerbeidzjan, onverwacht opnieuw ontmoet in Laos. Hartelijk en humoristisch. Met teddybeer.
7. Cathérine, zielsverwant in het Easy Tiger Hostel, Son Trach, Vietnam. Mooie gesprekken.
8. Michael, de bijzonder sociale Australische manager van het Easy Tiger Hostel.
9. En tot slot, als symbool voor de diverse spontane ontmoetingen met fietsers onderweg, wil ik Christel en Robin (http://vandijkonbike.blogspot.nl/ ) nog vermelden. Ik reed Kirgizië in, zij reden eruit, Oezbekistan in. ‘Arme drommels’, dacht ik nog, maar later dacht ik: ‘Zij gaan zich vast wel vermaken daar’. En dat deden ze. Fietsers verschillen. Gelukkig maar.
Welnu, beste lezers, mijn verhaal is inmiddels toch alweer even lang als de voorgaande verhalen. Vandaar dat ik het bijna niet durf te zeggen. Bijna.
(U mag eerst koffie halen)
MEER LEZEN? Op Manu’s site is een interview met mij geplaatst:
http://my1stimpressions.com/2014/05/22/cycling-across-the-world-with-richard/
Over pakweg zes weken neem ik mijn ervaringen op weg naar mijn vertrek eens onder de loep. Tegen die tijd zullen ook mijn reisplannen wel redelijk uitgekristalliseerd zijn. Voor nu trek ik mij terug in mijn winkeltje. You look my shop? Very cheap. Door een aankoop kunt u mooi het vervolg van mijn reis sponsoren. De Suske en Wiske’s zijn 35 jaar geleden al door mij gesigneerd. Is dat niet geweldig?
http://www.marktplaats.nl/verkopers/10282351.html
-
06 Juni 2014 - 11:30
Erik:
Hey Ries,
Jouw reisblog staat heel hoog op mijn lijstje van beste reisbloggen ooit!
Super :) -
09 Juni 2014 - 10:36
Remko Op Den Brouw:
Hallo Richard.
Ook al hebben wij elkaar maar een paar keer ontmoet lees je verhalen met veel plezier.
Wens je alle sterkte plezier en kracht toe bij het vervolg van je reis in augustus.
Groet Remko -
10 Juni 2014 - 18:14
Gijs ( Esthers Onwijze Leuke Vriend):
Hai richard.
Eindelijk ontmoet na alle verhalen.
Indrukwekkend en leuk verslag.
Ben benieuwd wat je nog meer gaat meemaken.
Ik zie je vast weer s.
Gijs
Reageer op dit reisverslag
Je kunt nu ook Smileys gebruiken. Via de toolbar, toetsenbord of door eerst : te typen en dan een woord bijvoorbeeld :smiley
